Long An tăng tốc chuyển đổi số nông nghiệp

Không còn là hình ảnh người nông dân “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” trên những cánh đồng truyền thống, nông thôn Long An hôm nay đang chuyển mình mạnh mẽ với sự xuất hiện ngày càng nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao, hợp tác xã (HTX) thông minh và những nông dân làm kinh tế bằng dữ liệu, máy móc, thay vì chỉ bằng kinh nghiệm.

Điểm nổi bật trong hành trình ấy là vai trò của Hội Nông dân tỉnh Long An, nơi đã trở thành “bà đỡ” cho hàng nghìn nông hộ tham gia kinh tế tập thể, ứng dụng khoa học công nghệ (KHCN) và chuyển đổi số (CĐS) vào sản xuất, hướng đến mục tiêu xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu – nông nghiệp xanh, thông minh và bền vững.

Từ ruộng rau đến chuỗi sản xuất công nghệ cao

Tại xã Phước Vân, HTX Rau an toàn Phước Hòa là minh chứng sống động cho bước chuyển đổi của nông nghiệp Long An. 

Trên diện tích hơn 16.000 m², những luống rau ăn lá, rau mùi được trồng trong nhà lưới kín, hệ thống tưới tự động và thủy canh tuần hoàn. Không chỉ dừng ở sản xuất, HTX còn ký hợp đồng bao tiêu với chuỗi siêu thị lớn trong và ngoài tỉnh, đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng với sản lượng hơn 600 tấn/năm.

"Nhờ ứng dụng quy trình VietGAP, sử dụng phân vi sinh và hệ thống tưới tiết kiệm, năng suất tăng gần 25%, chi phí giảm khoảng 15%. Mỗi năm HTX đạt doanh thu hàng tỷ đồng, lợi nhuận của xã viên cũng tăng đều qua từng vụ", ông Kiều Anh Dũng, Giám đốc HTX chia sẻ.

Thành công của Phước Hòa không chỉ nằm ở con số lợi nhuận mà còn ở cách nông dân tư duy lại về nghề của mình. Họ không còn trồng rau "để bán", mà trồng để đáp ứng tiêu chuẩn, kết nối thị trường, truy xuất nguồn gốc, tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Đó là bước tiến quan trọng trong hành trình xây dựng nông thôn số và nông nghiệp thông minh ở Long An.

Hợp tác xã Cây Trôm – mô hình lúa sạch, nông dân giàu

Ở vùng Đồng Tháp Mười, HTX Cây Trôm (xã Hưng Điền A, huyện Vĩnh Hưng) chỉ với 30 ha lúa hữu cơ ban đầu năm 2017, đến nay diện tích canh tác của HTX đã mở rộng lên hơn 500 ha, với 103 hộ nông dân liên kết sản xuất, toàn bộ quy trình đạt chuẩn an toàn sinh học.

Ông Bùi Văn Tuấn, Giám đốc HTX, nhớ lại: "Trước đây, nông dân sản xuất manh mún, dùng nhiều phân hóa học nên lúa khó tiêu thụ. Khi chuyển sang canh tác hữu cơ, chúng tôi được hướng dẫn kỹ thuật, cấp vốn đầu tư vật tư, đặc biệt là bao tiêu toàn bộ sản phẩm với giá cao hơn thị trường từ 100–500 đồng/kg. Giờ đây, bà con không còn lo ‘được mùa mất giá’."

Câu chuyện của HTX Cây Trôm còn đặc biệt ở chỗ đưa cơ giới hóa và số hóa vào toàn bộ chuỗi sản xuất. Từ khâu bơm tưới bằng điện, gieo sạ bằng máy, phun thuốc bằng drone cho tới thu hoạch, đóng gói và truy xuất nguồn gốc, mọi công đoạn đều được vận hành đồng bộ.

Hiện HTX đạt 90% cơ giới hóa, tiến tới 100% sản xuất khép kín, từ cung ứng giống, phân bón, vật tư đến thu mua, chế biến, tiêu thụ. Lợi nhuận của thành viên tăng hơn 15% so với trước khi tham gia HTX, đồng thời giảm đáng kể chi phí lao động và rủi ro môi trường.

Hội Nông dân – "cầu nối" của kinh tế nông nghiệp mới

Theo Hội Nông dân Long An, đến cuối năm 2023 toàn tỉnh có 294 HTX, trong đó 234 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, chiếm gần 80%. Trong số này, hơn 36% HTX đã ứng dụng công nghệ cao và liên kết theo chuỗi giá trị, mang lại hiệu quả rõ rệt cho hội viên nông dân.

Chỉ tính riêng trong 5 năm, các cấp Hội đã hỗ trợ thành lập 1.463 tổ hợp tác với hơn 20.000 thành viên, cùng hàng trăm câu lạc bộ nông dân nghề nghiệp. Nhiều lớp đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý HTX, chuyển giao kỹ thuật và sử dụng công nghệ số được tổ chức liên tục.

Hội Nông dân Long An còn là "nhà tư vấn chính sách mềm", tham mưu cho HĐND và UBND tỉnh ban hành các nghị quyết hỗ trợ phát triển nông nghiệp công nghệ cao, khuyến khích nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với quy hoạch vùng và yêu cầu thị trường.

Hội còn phối hợp với các ngân hàng thương mại, quỹ tín dụng tạo điều kiện để xã viên HTX tiếp cận vốn vay ưu đãi, đồng thời kết nối doanh nghiệp để bảo đảm đầu ra ổn định cho sản phẩm nông nghiệp.

Ở Long An, nông dân ngày nay không chỉ biết canh tác, mà còn biết lập kế hoạch sản xuất bằng phần mềm, sử dụng điện thoại để theo dõi độ ẩm đất, đăng bán sản phẩm trên sàn thương mại điện tử. Những "nông dân 4.0" ấy đang từng bước thay đổi hình ảnh nông thôn, nơi tri thức trở thành công cụ sản xuất quan trọng không kém đất đai và máy móc.

Hội Nông dân các cấp cũng tích cực triển khai mô hình "nông dân số", hướng dẫn hội viên sử dụng mạng xã hội, ứng dụng truy xuất nguồn gốc, thanh toán không tiền mặt và lưu trữ nhật ký sản xuất điện tử.

Nhiều hợp tác xã như Cây Trôm, Phước Hòa, Bình Lợi đã áp dụng mã QR để theo dõi toàn bộ vòng đời sản phẩm, từ khâu gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch đến khâu tiêu thụ, giúp tăng tính minh bạch và niềm tin từ người tiêu dùng.

Cùng với đó, công nghệ drone và IoT được đưa vào giám sát sâu bệnh, đo độ mặn, quản lý môi trường nước trong vùng nuôi tôm hoặc ruộng lúa. Những ứng dụng này giúp giảm mạnh chi phí nhân công, nâng năng suất và hạn chế ô nhiễm môi trường, một hướng đi đúng với mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, phát thải thấp mà Long An đang hướng tới.

Điểm đặc biệt trong mô hình nông nghiệp Long An là cách địa phương gắn chặt "4 nhà":  Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà nông vào cùng một chuỗi giá trị.

Các viện nghiên cứu, trường đại học trong vùng phối hợp chuyển giao kỹ thuật và công nghệ sản xuất, còn doanh nghiệp đóng vai trò "nhà đầu tư – nhà bao tiêu". Hội Nông dân là người đứng giữa, tổ chức hội thảo, kết nối cung – cầu, bảo vệ lợi ích cho nông dân.

Nhờ vậy, các HTX không chỉ sản xuất mà còn chủ động xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại và tham gia các hội chợ, sàn giao dịch điện tử, mở rộng thị trường ra ngoài tỉnh, thậm chí xuất khẩu.

Hàng loạt sản phẩm OCOP của Long An – từ gạo sạch, rau an toàn, chanh hữu cơ đến dưa lưới trồng nhà kính đang góp phần nâng tầm hình ảnh nông sản địa phương trên bản đồ Việt Nam.

Nguồn nhân lực trẻ – động lực mới cho nông thôn số

Một thay đổi đáng chú ý khác là làn sóng thanh niên trở về quê khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao. Dưới sự hỗ trợ của Hội Nông dân, nhiều kỹ sư trẻ đã mạnh dạn thành lập HTX, ứng dụng mô hình sản xuất tuần hoàn, sử dụng năng lượng tái tạo và số hóa quy trình.

Tỉnh cũng đang khuyến khích mô hình "kết nối thế hệ", nơi các nông dân trẻ hợp tác với nông dân kỳ cựu, kết hợp kinh nghiệm và công nghệ để tạo ra giá trị mới.

Theo ông Nguyễn Văn Vững, Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh, để nông thôn Long An phát triển bền vững, cần tiếp tục chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, từ "làm nông" sang "quản lý nông nghiệp".

"Chúng tôi đặt mục tiêu mỗi năm có thêm ít nhất 10 HTX ứng dụng công nghệ cao, 100 tổ hợp tác hoạt động hiệu quả, và 1.000 hội viên được đào tạo kỹ năng chuyển đổi số. Hội không chỉ là người vận động, mà còn là người đồng hành cùng nông dân bước vào thời đại công nghệ."

Những nỗ lực đó đang mang lại kết quả tích cực: thu nhập bình quân của hội viên tăng mạnh, nhiều vùng sản xuất đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, và đặc biệt là tư duy nông dân đang thay đổi coi tri thức và dữ liệu là "vốn quý nhất".